Η ολυμπιακή έκδοση του 1896 αποτελεί την πρώτη ελληνική αναμνηστική σειρά και την πρώτη αθλητική σειρά γραμματοσήμων στον κόσμο.
Η σειρά-σύμβολο του ελληνικού γραμματοσήμου που κυκλοφόρησε πρίν απο 120 χρόνια, την 25η Μαρτίου του 1896, ήταν μια ιδέα των αδελφών Δημητρίου και Ιωάννη Σακόρραφου, αθλητών του Πανελληνίου και μελών του Συλλόγου Γραμματοσημοφίλων Αθηνών. Οι δύο αδελφοί απευθύνθηκαν στον διάδοχο Κωνσταντίνο, τότε πρόεδρο της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων (ΕΟΑ), υποστηρίζοντας με θέρμη την άποψη πως η έκδοση γραμματοσήμων θα απέδιδε σημαντικά έσοδα για την αντιμετώπιση των εξόδων των αγώνων. Η πρόταση βρήκε υποστηρικτές, δώθηκε η εντολή να συνταχτεί και να δημοσιευτεί ο νόμος ΒΤΜΣΤ/22-8-1895 για την έκδοση σειράς δώδεκα γραμματοσήμων και η έκδοση έγινε πραγματικότητα, με την κυβέρνηση Δηλιγιάννη να παραχωρεί προκαταβολικά το 50% των καθαρών εσόδων απο τις πωλήσεις της σειράς στο ταμείο της ΕΟΑ, ποσό που ενώ αρχικά είχε προβλεφθεί να μην ξεπεράσει το ποσό των διακοσίων χιλιάδων (200.000) Δραχμών, τελικά, με νέο νόμο λίγο αργότερα αποφασίστηκε να ανέλθει στις τετρακόσιες χιλιάδες (400.000) Δραχμές.
Τα θέματα των δώδεκα γραμματοσήμων της σειράς, εμπνευσμένα απο την Μυθολογία και την τέχνη της αρχαίας Ελλάδας, πρότεινε ο Ιωάννης Σβορώνος, διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών και εμπνευστής λίγο αργότερα των θεμάτων των γραμματοσήμων της Κρητικής Πολιτείας.
Τα σχέδια έγιναν απο τον Ελβετό Guilleron ενώ τις μήτρες κατασκεύασε ο Γάλλος χαράκτης Mouchon, το όνομα του οποίου βρίσκεται χαραγμένο στα λευκά περιθώρια της βάσης των γραμματοσήμων. Η γαλβανοπλαστική κατασκευή των πλακών και η τυπογραφική εκτύπωση των γραμματοσήμων έγιναν στο Εθνικό Γαλλικό Τυπογραφείο.
Τα γραμματόσημα της ολυμπιάδας του 1896 θεωρούνται ανυπέρβλητα. Αν και πρίν ακόμα κυκλοφορήσουν αντιμετωπίστηκαν καχύποπτα και αρκετά εχθρικά απο μεγάλη μερίδα του φιλοτελικού κοινού εκτός Ελλάδας, η αίγλη τους σήμερα είναι μοναδική και αποτελούν την κορωνίδα της πολύ δημοφιλούς παγκοσμίως ολυμπιακής θεματικής συλλογής. Οι τάξεις του παραδοσιακού φιλοτελισμού και της ταχυδρομικής Ιστορίας της χώρας μας οφείλουν πολλά στα γραμματόσημα αυτά, αφού η μελέτη αυτών, των δοκιμίων και των σφαλμάτων τους καθώς και η ειδικευμένη συλλογή τους με σφραγίσεις ειδικού ενδιαφέροντος συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλει δυναμικά στην προβολή του ελληνικού φιλοτελισμού παγκοσμίως.
Οι μεγάλες αξίες της σειράς (κυρίως αυτές των 5 & 10 Δραχμών) είναι σχετικά δυσεύρετες, με την Μελέτη της Ε.Φ.Ε. να αναφέρει τις ποσότητες των 107.160 γραμματοσήμων για την αξία των 5 και μόλις 52.200 γραμματοσήμων για την αξία των 10 Δραχμών. Ο κατάλογος του Βλαστού αναφέρει πως πωλήθηκαν/κυκλοφόρησαν 56.050 πεντάδραχμα και 16.060 δεκάδραχμα γραμματόσημα. Οι συνολικές ποσότητες μειώθηκαν μετά την επισήμανση μεγάλου αριθμού γραμματοσήμων το 1900 με ΑΜ και νέες αξίες (23.939 πεντάδραχμα και 24.561 δεκάδραχμα γραμματόσημα κατα τον Βλαστό) αλλα και την καύση των παλαιών αποθεμάτων γραμματοσήμων απο τις αποθήκες του κράτους που ξεκίνησε το 1931, μετά απο προσπάθειες της Ε.Φ.Ε. να πείσει για την ανάγκη πραγματοποίησης των ενεργειών αυτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην Φιλοτέλεια της εποχής αλλα και στο δεύτερο μέρος της Μελέτης της Ε.Φ.Ε. το 1937, εκτός του αριθμού των αποτεφρωθέντων γραμματοσήμων των μικρών αξιών της σειράς, 940, 950 και 940 γραμματόσημα των μεγάλων αξιών των 2, 5 & 10 Δραχμών αντίστοιχα αποτεφρώθηκαν στην αυλή του Υπουργείου Οικονομικών απο ειδική επιτροπή ανώτερων κρατικών υπαλλήλων και αντιπροσώπων της Ε.Φ.Ε. που συστήθηκε ειδικά για τον λόγο αυτόν. Τα γεγονότα αυτά σε συνδυασμό με την διαχρονικά μεγάλη ζήτηση της σειράς διεθνώς κάνουν την αγορά της σειράς σήμερα σχετικά ακριβή. Ήδη απο τις αρχές του προηγούμενου αιώνα έχουμε πλαστά (ασφράγιστα αλλα και σφραγισμένα με πλαστές σφραγίδες) γραμματόσημα στις αξίες των 40 & 60 λεπτών, των 2, 5 & 10 Δραχμών. Οι διάφορες πλαστογραφήσεις γραμματόσημων της σειράς των ολυμπιακών αγώνων του 1896 διακρίνονται -ακόμα και οι περισσότερο επιτυχημένες απο αυτές- μάλλον εύκολα απο έμπειρους στο θέμα φιλοτελιστές και υπάρχουν σε πληθώρα τύπων και ποικιλιών, ποικιλία που -όπως και στα πλαστά της Μεγάλης και μικρής Κεφαλής Ερμού- επιτρέπει την ανάπτυξη ενός ιδιαιτέρως ενδιαφέροντος θέματος συλλογής, με αρκετούς να ειδικεύονται σε αυτό, (υπάρχει σχετική βιβλιογραφία επάνω στο θέμα με ανάλυση των χαρακτηριστικών των γνησίων/πλαστών, αναφορά πλαστών σφραγίδων & επισημάνσεων), μπορούν όμως να αποτελέσουν παγίδα για τον ανειδίκευτο συλλέκτη. Για τον λόγο αυτόν, συνιστάται στους φιλοτελιστές η αναζήτηση και η μελέτη των εργασιών επάνω στο θέμα των πλαστογραφιών, μελέτη η οποία θα μπορούσε μάλιστα -εκτός απο το να συμβάλει σημαντικά στην προσπάθεια τους για αποφυγή των πλαστών- να τους αποκαλύψει και ένα ενδιαφέρον προς παράλληλη συλλογή πεδίο.
Οι αξίες των 40 λεπτών και αυτές των Δραχμών επισημάνθηκαν και κυκλοφόρησαν το 1901 με ΑΜ και νέες αξίες για την χρήση τους σε επιταγές και δέματα εξωτερικού, αφού η ΑΜ σειρά που προοριζόταν για τον σκοπό αυτόν καθυστερούσε και τελικώς κυκλοφόρησε το 1902. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν βλέπουμε την ποικιλία της επισήμανσης «Μ γοτθικό μικρό» της θέσης 52 του φύλλου της αξίας της Δραχμής καθώς και την πολύ γνωστή ποικιλία «φαρδύ 0», ποικιλία επισήμανσης που συναντάται στις 22 απο τις συνολικά 60 θέσεις του φύλλου της αξίας του επισημασμένου δίδραχμου. Το γραμματόσημο που βρίσκεται αριστερά ανήκει σε μία απο τις υπόλοιπες 38 θέσεις του φύλλου στις οποίες το ψηφίο «0» της επισήμανσης εμφανίζεται κανονικώς, δηλαδή στενότερο αυτού της ποικιλίας. Εξ’ολοκλήρου πλαστά γραμματόσημα (πλαστές επισημάνσεις και πλαστές σφραγίδες επί πλαστών γραμματοσήμων) έχουμε και στην σειρά του 1901 ενώ υπάρχουν και πλαστές μονές ή διπλές επισημάνσεις επί γνησίων γραμματοσήμων των 40λεπτών με σκοπό την μεταβολή της αξίας αυτών προς τα άνω.
Βιβλιογραφία / References:
Τ. Κωνσταντινίδης – Μελέτη επί του ελληνικού γραμματοσήμου, μέρος Β – Αθήνα 1937, ΕΦΕ
Γ. Σπάρης – Η αναμνηστική έκδοση των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων, Φιλοτέλεια 622-624
Ο. Βλαστός – Συγκρίσεις επι των ελληνικών γραμματοσήμων 1861-1923, Χαλάνδρι 1992
R. Feenstra – Greece – A collection of Forgeries, Ridderkerk 1993
B. Ure – Forgeries of Greek stamps of the 19th century, Αθήνα 2010
Ερμής 2002, Γραμματόσημα Ελλάδος 1861-2002 και Ταχυδρομική Ιστορία, Φιλοτελικός Ερμής, 2002
Βλαστός 2005, Ελλας Ι 1861-1923, Χαλάνδρι 2004
Καραμήτσος Auction 553 – 11 Ιουνίου 2016 (SPARIS FAMILY collection of 1896 Olympics)
xartomoutro 